Wystawa prezentuje Park Kulturowy Sarnowo, który powstał dla ochrony dziewięciu monumentalnych grobowców kujawskich, zbudowanych ok. 5500 lat temu. Budowle te, nazywane często megalitami (od greckich słów megas – wielki i lithos – kamień), wznoszono jako miejsca pochówku elity religijnej lub politycznej rolników z epoki kamienia. Nad grobami budowano nasypy ziemne, o długości często przekraczającej 100 m. Nasypy te były ograniczane obstawami kamiennymi wnoszonymi z wielkich, wielotonowych głazów, które nadawały grobowcom kształt wydłużonego trapezu lub trójkąta. Monumenty przez tysiąclecia były charakterystycznym i wyróżniającym się elementem krajobrazu Kujaw, Pomorza, Ziemi chełmińskiej i wschodniej Wielkopolski. Większość z nich została bezpowrotnie zniszczona w XIX w. i w początkach XX wieku. Do naszych czasów przetrwały nieliczne.
W 1950 r. pod nadzorem prof. Konrada Jażdżewskiego rozpoczęto badania archeologiczne w Sarnowie. Prace prowadziło ówczesne Muzeum Archeologiczne w Łodzi, pod kierunkiem Waldemara Chmielewskiego. W trakcie dwóch sezonów przebadano i zrekonstruowano sześć grobowców. Po 15 latach, w 1966 r. archeolodzy powrócili do Sarnowa. Uczennica profesora Konrada Jażdżewskiego – Lidia Gabałówna rozpoczęła badania trzech pozostałych monumentów. Prace trwały przez 10 kolejnych sezonów, a zakończył je Henryk Wiklak w 1974 r. W tym czasie powstał rezerwat archeologiczny, który w 2010 r. został przekształcony w Park Kulturowy Sarnowo.
W ostatnich latach archeolodzy z Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi i Fundacji Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego po raz kolejny powrócili do Sarnowa. Od 2020 r. trwają intensywne prace badawcze skoncentrowane na rozpoznaniu osad budowniczych grobowców kujawskich, położonych na trenie Parku Kulturowego Sarnowo i w jego bezpośrednim otoczeniu.
W aranżacji wystawy „Monumentalne grobowce z epoki kamienia w Parku Kulturowym Sarnowo”, obok prezentacji zabytków odkrytych w grobowcach (zbiory Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi), ważną rolę odgrywają wielkoformatowe wydruki zdjęć dokumentujących historię badań i stan obecny megalitów. Wystawa zawiera również rozbudowaną warstwę informacyjną przekazywaną w postaci posterów zawierających bogaty materiał ilustracyjny.
Wystawa została przygotowana przez trzy instytucje: Gminę Lubraniec, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi i Fundację Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego oraz we współpracy z Lubranieckim Centrum Dziedzictwa Kulturowego, w gdzie będzie eksponowana w terminie od 15 lutego do 7 marca 2024 r.
Wystawa została przygotowana przez dr. Piotra Papiernika we współpracy z mgr Joanną Wichą i mgr Rafałem Brzejszczakiem.
